21 września 2010 Liberatura – inny wymiar literatury – wernisaż
Wydarzeniom pierwszego dnia Festiwalu Conrada towarzyszyć będzie wernisaż wystawy Liberatura – inny wymiar literatury. Pojawią się na nim goście festiwalu: Katarzyna Bazarnik, Zenon Fajfer i Jerzy Kutnik. Spotkanie poprowadzi Adam Poprawa.
Liberatura to autorski termin ukuty przez Zenona Fajfera na łamach Dekady Literackiej w 1999 roku. Opisuje on specyficzny trans-gatunek literacki, w którym szczególną rolę odgrywają dwa zjawiska, oba wyrażone przedrostkiem: liber. Jako "wolność" cząstka ta zwraca uwagę na wolność twórczą, wyrażającą się w swobodnym przekraczaniu konwencjonalnych form; jako "książka" akcentuje materialny wymiar dzieła, włączając go w główny nurt przekazu artystycznego. Bowiem właśnie "książka", w swoim konkretnym kształcie, przy konkretnym ciężarze i określonej wielkości - w swojej "namacalnej" postaci - jest surowcem liberatury.
Nie każdy tekst można zaliczyć do liberatury, choć opracowany przez Fajfera termin wydaje się bardzo elastyczny. W serii wydawniczej Korporacji Ha!art nazwanej właśnie Liberatura - znalazły się między innymi: Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku Stéphane'a Mallarmégo, Arw Stanisława Czycza, Nieszczęśni B.S. Johnsona, Sto tysięcy miliardów wierszy Raymonda Queneau, najnowsze polskie wydanie Życia instrukcji obsługi Georgesa Pereca oraz publikacje Zenona Fajfera i Katarzyny Bazarnik. Do autorów związanych z liberaturą zalicza się często Sterne’a, Marinettiego, Apollinaire'a, Themersona czy Jacquesa Derridę (z jego esejem Glas). Najnowszą pozycją w serii Liberatura będzie zbiór poetyckich kolaży Herty Müller Strażnik bierze swój grzebień, wydany w formie luźnych kart w pudełku. Książka ta, nietłumaczona dotąd na żaden język obcy, będzie mieć premierę właśnie na Festiwalu Conrada.
Nie istnieje zamknięty katalog liberackich zabiegów artystycznych (podobnie, jak nie istnieje zamknięty katalog liberackich tekstów czy samych liberatów). W książce-poemacie Mallarmégo szczególną rolę odgrywa układ stron, na których "rozsypane" są słowa wiersza; w Stu tysiącach miliardów wierszy czytelnik znajduje literacką układankę, z której wersów - po odpowiednim ich "wycięciu" - może ułożyć niezliczoną ilość formalnie poprawnych, gramatycznie spójnych i rymowanych sonetów. Nieszczęśni B.S. Johnsona przybrali formę luźnego zbioru nienumerowanych stron-arkuszy, narracja w powieści Pereca rządzi się zbiorem określonych matematycznych procedur, a Spoglądając przez ozonową dziurę Fajfera zostało zamknięte w butelce.
Redaktorami serii wydawanej przez Korporację Ha!art są Zenon Fajfer i Katarzyna Bazarnik, którzy wspólnie wydali dwie liberackie publikacje: trójksiąg Oka-leczenie (książka, która dała początek zjawisku liberatury) i (O)patrzenie".
Adam Poprawa, inny z gości festiwalowego wernisażu, jest krytykiem literackim, muzycznym i filmowym oraz autorem nominowanych do tegorocznej Nagrody Literackiej Nike Walców wolnych, walców szybkich - zbioru błyskotliwych zapisków z codziennego życia języka, odważnie sięgających do kalamburu i gry słów, grających z wielkimi obszarami literackiej tradycji, redefiniujących pojęcie "intertekstualności" we współczesnej polskiej literaturze. Jerzy Kutnik to literaturoznawca, amerykanista i tłumacz, autor dwóch książek o muzyce Johna Cage'a, tłumacz zapowiadanej w serii Liberatura powieści Raymonda Federmana Podwójna wygrana albo nic.
Dla czytelników zainteresowanych liberaturą przydatnym kontekstem teoretycznym będzie zbiór szkiców Zenona Fajfera Liberatura czyli literatura totalna. Teksty zebrane z lat 1999-2009, tom Od Joyce’a do liberatury pod redakcją Katarzyny Bazarnik oraz wydana w Korporacji Ha!art książka o twórczości Georgesa Pereca Perec instrukcja obsługi. Wstęp do pierwszej z tych książek, autorstwa Wojciecha Kalagi, został przedrukowany niedawno w magazynie internetowym Dwutygodnik.
Liberaturze poświęcony jest też przedostatni, 30. numer magazynu Ha!art, a wiele tekstów krytycznych - włącznie z "założycielskim" szkicem Fajfera z 1999 - dostępnych jest w internecie, na przykład na stronie www.liberatura.pl.
