Herta Müller

Niemiecka pisarka rumuńskiego pochodzenia, jedna z najwybitniejszych postaci współczesnej literatury niemieckiej. Urodziła się w rumuńskim Banacie - niewielkiej wiosce zamieszkanej głównie przez ludność niemieckojęzyczną. Z tego powodu jej pierwszym językiem był niemiecki – rumuńskiego nauczyła się dopiero w szkole. W czasie wojny ojciec pisarski został wcielony do oddziałów SS. Matka po 1945 roku trafiła do ZSRR, gdzie wywożono rumuńskich Niemców na przymusowe roboty. Studiowała germanistykę i literaturoznawstwo. Początkowo pracowała jako tłumaczka tekstów specjalistycznych w fabryce, ale po odmowie współpracy z tajnymi służbami Rumunii została zwolniona. Utrzymywała się z pracy w przedszkolu i prywatnych lekcji języka niemieckiego. Zadebiutowała w 1982 roku powieścią Niziny. Pierwsze wydanie ukazało się w okrojonej formie, gdyż cenzura nie zgodziła się na druk niektórych fragmentów. W 1987 roku z ówczesnym mężem (pisarzem Richardem Wagnerem) wyemigrowała do Niemiec, gdzie mieszka do dziś. Wykładała na niemieckich uczelniach i zajmowała się pisaniem. Zdobyła uznanie na arenie międzynarodowej, o czym świadczą liczne przekłady oraz nagrody (m. in. Nagroda im. Kleista w 1994 r., Europejska Nagroda Literacka Aristeion w 1995 r., International IMPAC Dublin Literary Award w 1998, Nagroda im. Kafki w 1999 r., Nagroda Fundacji im. Konrad Adenauera w dziedzinie literatury w 2004 r.). Zwieńczeniem jej pisarstwa była Literacką Nagrodę Nobla w 2009 roku. Müller została wyróżniona jako autorka, „która łącząc intensywność poezji i szczerość prozy, przedstawia świat wykorzenionych". W języku polskim ukazały się następujące książki Müller: Sercątko, Dziś wolałabym siebie nie spotkać, Lis już wtedy był myśliwym, Król kłania się i zabija, Niziny, Człowiek jest tylko bażantem na tym świecie, Głód i jedwab oraz najnowsza Huśtawka oddechu. W Sercątku Müller przedstawia dzieje tragicznej przyjaźni i koszmar życia za dyktatury Nicolae Ceaușescu; książka ta jest podróżą po komunistycznej Rumunii. W Dziś wolałabym siebie nie spotkać noblistka próbuje zapisać niszcząca zależność między ofiarą i katem, buduje kronikę przyjaźni utrzymującej przy życiu i miłości w czasach dyktatury. Język prozy Müller jest gesty, pełen zagadek i nagłych zwrotów, sugestywny, pełen ekspresji. W zbiorze 9 esejów – Król kłania się i zabija – otrzymujemy refleksję nad istota języka wypowiedzianą przez osobę, która doświadczyła okropieństwa dyktatury. W powieści Lis już wtedy był myśliwym opowiedziana zostaje klaustrofobiczna historia o społeczeństwie zniszczonym i zdemoralizowanym przez strach i terror. Tematy te wracają również w najnowszej książce pt. Huśtawka oddechu. W listopadzie 2010 roku była gościem 2. Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. J. Conrada. Spotkanie pt. Wszystko, co mam, noszę z sobą był jednym z najważniejszych punktów programu.Zdjęcie: Ekko von Schwichow